cotton rate देशातील अनेक बाजारांमध्ये काल कापसाच्या दरात वाढ दिसून आली. महाराष्ट्रासोबतच गुजरात, कर्नाटक, तेलंगणा तसेच उत्तरेतील राज्यांमध्ये कापसाचे भाव वाढले होते. कापसाच्या भावात क्विंटलमागे 100 ते ₹200 पर्यंत वाढ झाली होती.
या पुढच्या काळात कापुस बाजार भाव आवक आणि एकूण कापसाला मिळालेला उठाव यावर अवलंबून असतील. मग नेमके कापूस बाजारातील परिस्थिती काय आहे याचा आढावा जाणून घेणार आहोत तर सुरुवात करूयात.
बाजारात कापसाची आवक दिवसेंदिवस कमी होत आहे. आज कापसाची आवक 1,37,000 गाठीच्या दरम्यान झाली होती. यात महाराष्ट्र आणि गुजरातमधील आवक जास्त आहे. या दोन्ही राज्यांमधून मिळून तब्बल 87,00,000 गाठी कापूस विक्रीसाठी आला होता.
महाराष्ट्रातील आवक तब्बल 47,00,000 गाठींच्या आसपास होती. तर कर्नाटकमधील आवकही 40,00,000 गाठींच्या आसपास होती. म्हणजे दोन्ही राज्यांमधून मिळून 87,00,000 गाठी कापूस आला आणि उरलेला 50,00,000 गाठी कापूस इतर राज्यांमध्ये विक्रीसाठी आला होता.
बुधवारी आवक 1,37,000 गाठींची होती आणि बुधवारच्या तुलनेत गुरुवारी 7,00,000 गाठींची घट झाली आहे. म्हणजेच आवक 7,00,000 गाठींनी कमी झाली आहे. आता बघूयात की बाजारात कापसाला किती भाव मिळाला आहे?
सुरुवातीला सांगितल्याप्रमाणे कापसाच्या भावात क्विंटलमागे ₹100 ते ₹200 ची वाढ दिसून आली आहे. आजच्या भावाचा विचार केला तर जी दरवाढ झाली आहे ती सरासरी किंवा कमाल भाव मध्ये दिसून येते. किमान भावपातळी आजही बहुतांशी बाजारांमध्ये ₹6,500 च्या दरम्यान होती तर सरासरी भावपातळी ₹6,700 ते ₹7,100 च्या दरम्यान होती. हाच भाव महाराष्ट्र, गुजरात, कर्नाटक, तेलंगाना तसेच इतर देशातील राज्यांमध्ये दिसून येतो.
महाराष्ट्रातील बोलायचे झाल्यास सर्वाधिक भाव आज बुलढाणा जिल्ह्यातील जळगाव बाजार समितीमध्ये मिळाला होता. ₹7,500 हा भाव खूपच कमी मालाला मिळाला असेल हे नक्की आहे. तसेच खूपच कमी लॉट मिळालेला असतो. त्यामुळे हा फक्त आपल्या माहितीसाठी सांगतो. एवढे लक्षात ठेवा.
आता पाहूया आंतरराष्ट्रीय बाजारात कापसाच्या दराची स्थिती काय होती?
कोटलुक इंडेक्स म्हणजे जगातील पाच प्रमुख कापूस उत्पादक आणि निर्यातक देशांमधील कापसाच्या वायदे किंमतींची सरासरी यावर कापसाचे भाव ठरवले जातात. आता कोटलुक इंडेक्स 99.50 सेंट प्रति पाऊंडवर पोहोचला आहे. म्हणजेच कोटलुक इंडेक्समध्ये मोठ्या प्रमाणात वाढ झाली आहे.
आज, 15 फेब्रुवारी 2024 रोजी, कापसाच्या एका खंडीचा भाव जवळपास ₹57,000 पर्यंत पोहोचला होता. क्विंटलमध्ये मोजमाप केल्यास, सरासरी भाव ₹16,000 प्रति क्विंटल होता.
भारतीय रोहिता कापूसाला सरासरी ₹16,000 प्रति क्विंटलचा भाव मिळाला, तर आंतरराष्ट्रीय बाजारात भाव ₹18,250 प्रति क्विंटल होता. याचा अर्थ, भारतीय कापूस आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेपेक्षा ₹2,250 प्रति क्विंटल स्वस्त आहे.
आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेतील स्थिती:
आजही आंतरराष्ट्रीय बाजारात कापसाच्या वायद्यांमध्ये वाढ झाली होती. अमेरिकेतील इंटरकॉन्टिनेंटल एक्स्चेंज (ICE) वर कापसाच्या वायद्यांनी आज 95 चा टप्पा गाठला होता आणि सायंकाळपर्यंत होळीच्या वायद्यांनी 99 चा टप्पा गाठला होता. क्विंटलमध्ये मोजमाप केल्यास, हा भाव ₹17,250 प्रति क्विंटल होतो.
आज (15 फेब्रुवारी 2024) संध्याकाळपर्यंत MCX वर कापसाच्या वायद्यांचा भाव ₹59,000 प्रति क्विंटल होता. याचा अर्थ क्विंटलमध्ये सांगायचे झाल्यास, कापसाचा भाव आता ₹16,700 आहे.
आंतरराष्ट्रीय बाजारातील वायदे आणि MCX वरील वायदे यांच्यामध्ये ₹550 इतका फरक आहे. म्हणजेच, आंतरराष्ट्रीय बाजारापेक्षा MCX वरील कापसाचे भाव क्विंटलमागे ₹550 कमी आहेत.
आजच्या आकडेवारीवरून स्पष्ट होते की, भारतातील कापसाचे भाव (रुईचे दर) हे आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेतील भावांपेक्षा कमी आहेत. प्रत्यक्ष खरेदीमध्ये हे अंतर 2250 रुपये आणि वायद्यामध्ये 550 रुपये इतके कमी आहे. शेतकऱ्यांना मिळणारा भाव हा प्रत्यक्ष खरेदीच्या भावावर आधारित असतो आणि त्यातील तफावत खूपच जास्त आहे.
आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेतील घडामोडींमध्ये शेतकऱ्यांचा सहभाग कमी असतो. ते फक्त संदर्भ म्हणून याकडे पाहतात. प्रत्यक्ष खरेदीमध्ये मिळणाऱ्या भावात आणि आंतरराष्ट्रीय भावातील तफावत जास्त आहे.
पुढील काळात कापसाच्या भावात सुधारणा होण्याची शक्यता आहे. याचे मुख्य कारण म्हणजे बाजारातील आवक कमी होत चाललेली आहे. मागील आठवड्यापासून बाजारातील आवक दिवसेंदिवस कमी होत आहे आणि पुढील काळातही ही स्थिती कायम राहण्याची शक्यता आहे.
त्यामुळे कापसाचे भाव हळूहळू वाढत जातील आणि पुढील 2-3 आठवड्यांत सरासरी 7000 रुपयांचा टप्पा गाठतील असा अंदाज अभ्यासकांनी व्यक्त केला आहे.